اتاق بازرگانی بین‌الملل (International Chamber of Commerce) که به اختصار به آن ICC گفته می‌شود از زمان تاسیسش در سال 1919 تاکنون متعهد به تسهیل تجارت بین‌المللی بوده است.
شیوه‌های مختلف باربری و تفاسیر گوناگون حقوقی بین معامله گران در سراسر جهان سبب شده تا مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌های مشترک برای پیشگیری از هرگونه نزاع و اختلاف نظر ایجاد شود.
ICC برای پیشگیری از اختلافات احتمالی و در پاسخ به چنین مشکلاتی، اولین قوانین Incoterms را در سال 1936 منتشر کرد. از آن زمان تاکنون این قوانین حفظ و توسعه یافته و گاهی براساس مسائل روز بازرگانی دستخوش تغییر می‌شود. اینکوترمز تا به حال چندین بار اصلاح و آپدیت شده است. این تغییرات و آپدیت‌ها در سال‌های ۱۹۵۳، ۱۹۶۷، ۱۹۷۶، ۱۹۸۰، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ صورت گرفته است.
اما دلیل اهمیت این الگوهای تجاری چیست ؟
الگوهای تجاری بین الملل یا همان اینکوترمز مشخص کننده نکات مربوط به دعاوی حقوقی بازرگانان – دعاوی حقوقی بازرگانان و متصدیان حمل و نقل – جلوگیری از طولانی و خسته کننده شدن روال دادرسی از طریق مشخص کردن دقیق مسولیت ها و تعهدات اصلی موجود در این قوانین و الگوهاست.
این مسولیت ها به شرح ذیل است :
نقطه تحویل (Point of delivery)
در این بخش براساس قوانین اینکوترمز مسئولیت‌ها و تعهدات فروشندگان که بار را تحویل می‌دهند و خریداران که بار را تحویل می‌گیرند در نظر گرفته می‌شود.
هزینه‌های حمل و نقل (Transportation costs)
در اینجا، incoterms تعیین می‌کند که هزینه مورد نیاز در هر کدام از بخش‌های حمل و نقل بر عهده چه کسی است.
تشریفات ورود و صدور (Export and import formalities)
اینکوترمز در این قسمت مشخص می‌کند که کدام یک از طرفین باید ترتیب تشریفات واردات و صادرات را انجام دهند.
هزینه بیمه (Insurance cost)
قوانین اینکوترمز تعیین می‌کند که هزینه بیمه بر عهده کیست.
حال اگر بخواهیم این قوانین و الگوها را بر اساس مسیولیت دسته بندی کنیم به چهار گروه زیر خواهیم رسید :
گروه E :کمترین مسؤلیت برای فروشنده و بیشترین مسؤلیت برای خریدار را در نظر دارد EXW : Ex Works
گروه F :مسؤلیت بر اساس ساختار و عوامل جغرافیایی تعریف میگردد
FCA: Free Carrier
FAS: Free Alongside Ship
FOB: Free On Board
گروه C : فروشنده در قبال میزان بیشتری از پرداختها مسؤل است
CPT: Carriage Paid To.
CIP: Carriage Insurance Paid to.
CFR: Cost and Freight
CIF: Cost, Insurance, Freight
گروه E : بیشترین مسؤلیت برای فروشنده و کمترین مسؤلیت برای خریدار را در نظر دارد
DAP: Delivery At Place
DPU: Delivery At Place Unloaded
DDP: Delivery Duty Paid
اما اگر بخواهیم بر اساس نوع و شیوه حمل این قوانین را دسته بندی کنیم متوجه خواهیم شد که اینکوترمزهای FAS-FOB-CFR-CIF مختص حمل دریایی بوده و مابقی الگوها قابلیت استفاده در تمامی روشهای حمل را دارند.
تعیین هزینه های بین خریدار و فروشنده بنا به اینکوترمز ۲۰۲۰
الگو تجاری EXW چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده EXW به معنای تحویل در محل تعیین شده ازجمله انبار، کارخانه، دفتر و هر محل دیگری که در قرارداد مشخص شده است، می باشد. قابل ذکر است این محل نباید الزاما محل خود فروشنده باشد و طبق قرارداد می تواند محل دیگری نیز باشد. در این قاعده فروشنده موظف‌است کالا را در زمان تعیین‌شده طبق قرارداد به خریدار، نماینده خریدار یا حمل‌کننده معرفی‌شده از جانب وی (خریدار) تحویل‌دهد. فروشنده در واقع کالا را در محل تعیین شده، آماده بارگیری (کف انبار یا محل) در اختیار خریدار قرار می‌دهد. در این قاعده فروشنده تعهدی بابت انجام تشریفات گمرکی صادرات و اخذ مجوزهای صدور ندارد، اما در صورت درخواست خریدار، فروشنده موظف‌است به ریسک و هزینه خریدار، در اخذ مجوزهای صدور و انجام تشریفات گمرکی صدور به وی کمک نماید. باید در جدول اینکوترمز 2020 دقت نمود ترجمه “تحویل درب کارخانه” برای این قاعده ترجمه کاملی نیست و بهتر است به “تحویل در محل تعیین شده بدون ترخیص صادراتی” ترجمه شود.
الگو تجاری FCA چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده FCA “تحویل کالا در محل مقرر به حمل کننده” بدین‌معناست که فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که آنرا پس از ترخیص برای صدور در محل مقرر در اختیار حمل‌کننده تعیین‌شده از سوی خریدار قرار دهد. در این قاعده از جدول اینکوترمز 2020 باید دقت نمود محل انتقال خطر به‌صورت دقیق تعیین شود، چرا که خطر از آن نقطه به بعد با خریدار است. محل جغرافیایی این قاعده می تواند درون محل فروشنده و یا محل دیگری از جمله فرودگاه، بندر، یا ترمینال خروجی درون کشور فروشنده یا در مرز باشد. در صورتی که محل تعیین شده محل فروشنده باشد، کالا باید روی وسیله تحویل گیرنده(معرفی شده از سوی خریدار) بارگیری شود، اما در صورتی که محل دیگری مورد توافق باشد، (بعنوان مثال فرودگاه) فروشنده کالا را روی وسیله رساننده به محل مورد نظر، آماده تخلیه یا ترانسشیپ، در اختیار خریدار یا حمل کننده قرار می دهد و تخلیه، ترانسشیپ و بارگیری روی وسیله حمل بین المللی بر عهده خریدار خواهد بود. در هر صورت ترخیص صادراتی در این قاعده بر عهده فروشنده است. در این قاعده بهتر است خریدار نوع حمل و مقصد و مسیر حمل را به فروشنده اطلاع دهد تا فروشنده بتواند بسته بندی مناسب را تدارک ببیند. باید دقت نمود ترجمه های “حمل رایگان” یا “حمل آزاد” یا “حمل مجانی” صحیح نمی باشند. عبارت FREE در تمام قواعد F جدول اینکوترمز 2020 به معنای “تحویل” می باشد نه رایگان یا عبارتهای مشابه دیگر. همچنین منظور از CARRIER در این قاعده نیز هر شخصی است که توسط خریدار معرفی می‌شود و الزاماً یک شرکت “حمل کننده” نیست.
الگو تجاری FAS چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده FAS “تحویل کالا در کنار کشتی یا شناور (روی اسکله یا بارانداز)” بدین معناست که فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که کالا در بندر بارگیری تعیین شده در کنار کشتی یا شناور قرار گیرد. این قاعده مخصوص حمل دریایی می‌باشد و از ابتدا یعنی در نسخه سال 1936 در اینکوترمز مطرح بوده است. توصیه می شود نقطه بارگیری را تا حد امکان به‌صورت دقیق تعیین‌نمود و حتی در بنادری که چند پایانه دارند، بهتر است پایانه مربوطه مشخص شود. وقتی حمل کانتینری است عموماً فروشنده کانتینر را در محوطه کانتینری تحویل شرکت حمل (و در واقع خریدار) می‌دهد و نه در کنار کشتی. در چنین مواردی بهتر است از FCA استفاده‌نمود و نه FAS
الگو تجاری FOB چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده FOB “تحویل کالا روی کشتی یا شناور” بدین معناست که فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که کالا را در بندر بارگیری (مبدا) تعیین شده بر کشتی بارگیری می نماید. به عبارتی خریدار از این لحظه به بعد باید مسئولیت کلیه مخارج کالا و خطرهای از میان رفتن کالا یا آسیب دیدن آنرا تقبل کند. در این قاعده فروشنده کالا را تا بندر مرزی کشور خود حمل و ترخیص صادراتی می نماید. کالا را بارگیری و بعد از اتمام بارگیری تحویل می دهد.
الگو تجاری CPT چیست ؟
در جدول اینکوترمز2020 اصطلاح CPT “پرداخت کرایه حمل کالا تا…” بدین معناست که فروشنده کالا را به حمل کننده‌ای که خود تعیین کرده است تحویل می‌دهد، اما به‌علاوه باید هزینه های لازم جهت حمل کالا تا مقصد مقرر را نیز بپردازد. بنابراین فروشنده هزینه های متعارف تا مقصد تعیین شده را پرداخت می نماید، اما ریسک و خطرات مربوطه را از محل تحویل کالا در مبدا حمل، به خریدار منتقل می کند. به بیان دیگر، خریدار مسئولیت کلیه خطرهای متوجه کالا و هرگونه هزینه‌های دیگر آن (هزینه‌های غیرمتعارف) پس از تحویل (در مبدا) را تقبل می‌کند. در این قاعده از جدول اینکوترمز 2020 دو نقطه بحرانی وجود دارد، یکی نقطه انتقال خطر و دوم نقطه انتقال هزینه از فروشنده به خریدار. نکته مهم اینکه اگر از حمل کنندگان متعددی برای حمل کالا به مقصد مقرر استفاده‌شود، مسئولیت خطرهای متوجه کالا هنگامی منتقل میگردد که کالا به نخستین حمل‌کننده تحویل داده شود. البته در صورتی که طرفین در قرارداد توافق نمایند، می‌توان محل انتقال خطر را به محلی بعد از تحویل به اولین متصدی حمل تغییر داد. این موضوع باید صریحاً در قرارداد گنجانده شود.
الگو تجاری CFR چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده CFR “قیمت کالا {هزینه‌ها} و کرایه تا بندر مقصد” بدین معناست که فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که کالا در بندر مبدأ در شناور بارگیری نموده و هزینه های متعارف رساندن کالا به بندر مقصد را پرداخت می نماید. این قاعده از جدول اینکوترمز 2020 مخصوص حمل دریایی بوده و از نسخه سال 1936 تحت عنوان C&F در اینکوترمز مطرح بوده است. این قاعده در نسخه سال 2000 به CFR تغییر نام داد ولی همچنان بعضی تجار و کارشناسان از واژه C&F استفاده می‌نمایند که بهتر است انجام نشود. گاهی اوقات نیز بعضی تجار، از جمله در کشورهای شرقی از عبارت CNF برای اشاره به این قاعده استفاده می‌نمایند که باید از آن اجتناب‌شود. بهتر است در این قاعده نام هر دو بندر(مبدا و مقصد) مشخص شود.
الگو تجاری CIF چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده CIF “هزینه، بیمه و کرایه تا بندر مقصد” بدین معناست که فروشنده کالا را بعد از بارگیری در کشتی یا شناور به شرکت حمل تحویل می‌دهد. البته فروشنده موظف است کرایه، حق بیمه و دیگر هزینه‌های متعارف تا بندر مقصد را نیز پرداخت نماید. باید دقت‌نمود فروشنده صرفاً موظف به پرداخت هزینه‌های مذکور است و تعهدی بابت ریسک و خطرات اجرای این مراحل بعد از بارگیری در بندر مبدأ ندارد. این قاعده از جدول اینکوترمز 2020 نیز ویژه حمل دریایی می‌باشد و از ابتدا یعنی سال 1936 در اینکوترمز مطرح بوده است. بنابراین تعهدات فروشنده در این قاعده همانند CFR می‌باشد، با این تفاوت که انعقاد قرارداد بیمه با شرکت بیمه و پرداخت حق بیمه را نیز برعهده می‌گیرد.
الگو تجاری CIP چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 اصطلاح CIP “پرداخت کرایه حمل و بیمه کالا تا…” بدین معناست که فروشنده کالا را به حمل کننده‌ای که خود تعیین کرده است تحویل می‌دهد، اما باید هزینه لازم جهت حمل و بیمه کالا تا مقصد مقرر را نیز بپردازد. باید دقت نمود خریدار مسئولیت کلیه خطرهای متوجه کالا و هرگونه هزینه‌های اضافی آن پس از تحویل را تقبل می‌کند. البته در قاعده CIP فروشنده همچنین باید خطر از میان رفتن یا آسیب دیدن کالا در جریان حمل و نقل را تحت پوشش بیمه قرار دهد، اما در صورت بروز خسارت، مسئولیت پیگیری موضوع با خریدار است. یکی از تغییرات جدول اینکوترمز در نسخه 2020 این است که فروشنده در این قاعده موظف به ابتیاع بیمه نامه کلوز A (بهترین کلوز بیمه) می باشد، در صورتی که در نسخه اینکوترمز 2010 ارائه بیمه نامه با کلوز C کفایت می نمود. ضمنا ارز بیمه نامه باید با ارز معامله یکسان باشد و بیمه نامه باید دست کم 110 درصد ارزش کل محموله را پوشش دهد. در این قاعده از جدول اینکوترمز 2020 نیز دو نقطه بحرانی وجود دارد که باید به‌صورت شفاف و واضح هر دو نقطه مشخص شوند. از این قاعده می‌توان برای تمام روشهای حمل و نقل از جمله حمل و نقل مرکب استفاده نمود.
الگو تجاری DPU چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده DPU در سال 2020 مطرح شده و برای همه روشهای حمل قابلیت کاربرد دارد. “تحویل در محل مقرر بعد از تخلیه” به معنی این است که فروشنده کالا را از وسیله رساننده به محل مورد توافق در نقطه معین در مقصد تخلیه نموده و در محل مورد نظر در اختیار خریدار قرار می‌دهد. فروشنده در واقع تمام هزینه و ریسک کالا تا رساندن آن به محل مشخص‌شده (در مقصد) و تخلیه کالا در نقطه معین در پایانه را برعهده می‌گیرد. در قاعده DPU از جدول اینکوترمز 2020 فروشنده کالا را از گمرک کشور خود ترخیص صادراتی می‌نماید و تمام ریسک و هزینه صادرات را متقبل می‌شود، اما هیچگونه تعهدی بابت ترخیص وارداتی، پرداخت حقوق ورودی و دیگر هزینه‌های گمرکی کشور خریدار ندارد. فروشنده باید تمام هزینه‌ها و امور مربوطه تا رساندن کالا به مقصد نهایی را پرداخت نماید و ریسک کلیه مسایل (حتی پیش‌بینی نشده) تا مقصد با فروشنده می‌باشد.
الگو تجاری DAP چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده DAP “تحویل در محل مقرر” برای همه روشهای حمل قابل استفاده است. در این قاعده فروشنده زمانی که کالا روی وسیله حمل آورنده به مقصدتوافق شده، آماده تخلیه (تخلیه نشده) در اختیار خریدار قرار می‌دهد، در واقع تحویل را به انجام رسانده است. فروشنده تمام خطرات مربوط به کالا تا رساندن آن به محل مورد توافق (قبل از تخلیه کالا) را برعهده دارد. به طرفها توصیه می‌شود محل مورد توافق را تا حد امکان به‌صورت دقیق و نقطه موردنظر در آن محل را مشخص‌نمایند، چراکه ریسکها و خطرات تا آن محل با فروشنده می‌باشد.
الگو تجاری DDP چیست ؟
در جدول اینکوترمز 2020 قاعده DDP “تحویل کالا در محل مقرر در مقصد با ترخیص و با پرداخت حقوق و عوارض ورودی” بدین معناست که فروشنده کالا را پس از ترخیص برای ورود و به صورتی که از وسیله نقلیه آورنده کالا تخلیه نشده است، در محل مقرر در مقصد به خریدار تحویل می‌دهد. از این قاعده می‌توان برای هر روش حمل و نقل از جمله حمل و نقل مرکب استفاده‌نمود. به طرفهای معامله توصیه می‌شود محل مورد توافق و نقطه موردنظر در آن محل را با دقت کامل تعیین نمایند چرا که هزینه‌ها و ریسکها تا آن محل برعهده فروشنده است.